Publieksprogramma Solidariteit en Verzet: toen én nu

Ook Tilburg kent een lange geschiedenis van solidariteit en verzet. Welke antikoloniale bewegingen lieten wereldwijd hun sporen na en inspireren tot op de dag van vandaag? Wat betekenen solidariteit en verzet anno 2025, en waar zijn ze nu het hardst nodig?

Op donderdag 26 juni organiseren Stadsmuseum Tilburg en Beyond Walls een publieksavond over Solidariteit en Verzet – toen én nu. Kom luisteren en meepraten over hoe Tilburgers, vroeger en nu, verbinding zoeken in de strijd voor gelijkheid en rechtvaardigheid. Met dr. Aspha Bijnaar, dr. Byron G. Adams, Mandela Wee Wee en Marjo Hoogzaad namens AntiRacismeGroep (ARG).

Aan de hand van inzichten uit het onderzoek naar het (post)koloniale verleden van Tilburg en de daaruit voortkomende publicatie Een Westers Beschavingsoffensief verkennen we hoe verzet ontstond in de voormalige koloniën en Tilburg – en hoe ervaringen van onderdrukking en veerkracht nog steeds doorwerken. Vanaf het begin van de Europese kolonisatie is er verzet geweest. Namen als Arybare, Martha Christina Tiahahu, Tula, Ma Pansa en Anton de Kom inspireren nog steeds.

Dat verzet kwam in verschillende vormen: van collectieve strijd door Inheemse gemeenschappen, tot mensen die zich tijdens de koloniale periode wisten vrij te vechten en autonome gemeenschappen stichtten, zoals de Marrons in Suriname. Ook individuele daden van moed speelden een rol, zoals die van de jonge Arubaanse Virginia Dementricia Gaai, die zich structureel en met gevaar voor eigen leven verzette tegen haar ‘eigenaar’.

De avond markeert tevens vijf jaar Black Lives Matter Tilburg. In het TijdLab van de Bibliotheek LocHal is momenteel een selectie te zien van ruim vijftig protestborden die achterbleven na de BLM-demonstratie van 6 juni 2020, georganiseerd door de AntiRacismeGroep (ARG). Meer dan duizend mensen kwamen toen, midden in coronatijd, samen voor gelijkheid en tegen racisme. De kartonnen borden, met leuzen als 'Police Brutality Has to End' en 'Racisme is voor sukkels', zijn opgenomen in de collectie van Stadsmuseum Tilburg. Ze vormen tastbare sporen van verzet en herinneren ons eraan dat Black Lives Matter geen moment was, maar een blijvende oproep tot rechtvaardigheid.

Heb jij een voorwerp dat een verhaal van verzet draagt?

Een object dat symbool staat voor strijd, moed of doorzettingsvermogen tegen onrecht? Neem het mee en deel in vijf minuten jouw verhaal tijdens het programma. Het voorwerp krijgt een ereplek op de sokkel en jouw verhaal wordt vastgelegd op video. Met jouw toestemming wordt het opgenomen in het Geheugen van Tilburg, zodat verzet kan blijven inspireren!

Tijdens deze avond klinken de stemmen van betrokken Tilburgers, onderzoekers, makers en verhalenvertellers. Dr. Byron G. Adams kijkt terug op vijf jaar Black Lives Matter en onderstreept de kracht van solidariteit én de harde noodzaak om institutioneel racisme te erkennen en te bestrijden. Vanuit de stad waarin we leven verbindt hij persoonlijke ervaringen aan mondiale structuren van uitsluiting en onderdrukking. Wat is er echt veranderd? Waar staan we nu? En wat is nodig om door te breken naar structurele rechtvaardigheid? Dr. Aspha Bijnaar belicht inspirerende voorbeelden van antikoloniaal verzet in de voormalige koloniën en laat zien hoe veelzijdig dit verzet was. Daarnaast vertelt ze hoe ze zich vandaag de dag inzet voor een inclusievere en gelijkwaardige culturele sector via Musea Bekennen Kleur en educatie als motor voor duurzame verandering. Moderatoren Glenda Pattipeilohy (Beyond Walls) en Tamira Waszink (Stadsmuseum Tilburg) gaan in gesprek met acteur, coach en maker Mandela Wee Wee, die tijdens de BLM-demonstratie in Tilburg een krachtige toespraak hield. Ook Marjo Hoogzaad van de AntiRacismeGroep (ARG)* is vanavond aanwezig om in gesprek te gaan over solidariteit, verzet en collectieve verantwoordelijkheid. Het wordt een avond vol ontmoeting, reflectie en dialoog — én een ode aan allen die zich inzetten voor een meer rechtvaardige wereld, toen en nu.

Waar: LocHal, Burgemeester Brokxlaan 1000, 5041 SG Tilburg

Wanneer: Donderdag 26 juni 2025

Tijd: 19.00 - 21.00 (inloop vanaf 18.30)

*AntiRacismeGroep (ARG) is een onafhankelijke, niet-gesubsidieerde beweging die zich sinds de jaren ’80 hard inzet tegen racisme en discriminatie in Tilburg en omgeving. De groep organiseert informatiestands op festivals, scholen en buurthuizen, en initieert bijeenkomsten, debatten en tentoonstellingen in samenwerking met andere organisaties. ARG speelde een centrale rol in de organisatie van de Black Lives Matter-demonstratie op 6 juni 2020 in Tilburg, waarbij meer dan duizend mensen samenkwamen voor gelijkheid en tegen racisme. Voortgekomen uit het lokale Anti Fascisme Komitee (AFK) blijft ARG – onafhankelijk en ongebonden – in een kritische en zichtbare stem in het publieke debat.

Sprekers

Dr. Byron G. Adams woont in Tilburg en is universitair docent Arbeids- en Organisatiepsychologie aan de Universiteit van Amsterdam. Hij is ook Senior Research Associate aan de University of Johannesburg, voormalig voorzitter van de Society for the Study of Emerging Adulthood en associate editor van het Journal of Cultural Diversity and Ethnic Minority Psychology. Voorheen was hij universitair docent aan de Tilburg University, waar hij in 2020 door Univers werd geïnterviewd over de “Black Lives Matter”-demonstratie in Tilburg. In het interview gaf Adams aan dat het voor hem, zowel als persoon als onderzoeker, confronterend was om te merken dat racisme in Nederland springlevend is. Wat het volgens hem onderscheidt van (Johannesburg) Zuid-Afrika – waar hij is opgegroeid – is dat racisme zich hier vaak op een subtielere en meer verhulde manier manifesteert; in wezen een taal die hij eerst moest leren begrijpen.

Zijn onderzoek richt zich op identiteit, diversiteit, inclusie en psychosociaal welzijn, met bijzondere aandacht voor niet-westerse contexten. In het boek Non-Western Identity (met Fons van de Vijver) onderzoekt hij identiteitsvorming buiten het westerse kader. In Methods and Assessment in Culture and Psychology bespreekt hij de bruikbaarheid van onderzoeksmethoden in intercultureel onderzoek. Adams was ook lid van de Commissie Cultuur en Diversiteit van het Nederlands Instituut van Psychologen en werkt als organisatiepsycholoog aan diversiteits-, gelijkheids- en inclusie-interventies in de zorg.

Dr. Aspha Bijnaar is onafhankelijk onderzoeker, onafhankelijk adviseur, schrijfster, professioneel spreker, conceptbedenker, conceptontwikkelaar, consultant, directeur van stichting EducatieStudio en directeur-bestuurder van Stichting Musea Bekennen Kleur. Zij studeerde Sociologie en promoveerde in 2002 aan de Universiteit van Amsterdam op Kasmoni. Een spaartraditie in Suriname en Nederland (Bert Bakker, 2002). Zij maakte deel uit van de wetenschappelijke adviescommissie voor het onderzoek naar het (post)koloniale verleden van Tilburg, dat in 2024 werd afgerond.

Bijnaar heeft bij het NiNsee als onderzoeker gewerkt aan diverse wetenschappelijk publicaties, tentoonstellingen en lespakketten voor primair, voortgezet, beroepsonderwijs en wetenschappelijk onderwijs op het gebied van (erfgoed van) kolonialisme, slavernij, de erfenis van slavernij en WO2. Zo publiceerde ze Nederlands eerste stripboek over een waargebeurd verhaal in slavernij, Jacquelina. Slavin van Plantage Driesveld (KIT Publishers 2010). Andere publicatie zijn Op zoek naar de stilte. Sporen van slavernij in Nederland (KITLV Uitgeverij, 2007). Kind aan de Ketting. Opgroeien in slavernij, toen en nu (KIT Piblishers, 2010). In 2013 ontwikkelde ze de educatieve website van het NiNsee, www.slavernijenjij.nl op basis van haar eigen concept. Ook toerde haar theatervoorstelling Rebelse Vrouwen. Een voorstelling over verzet van vrouwen in de slavernij. Bijnaar onderzocht daarvoor mede de geschiedenis van vrouwen in verzet in slavernij en ontwierp het basisidee voor de voorstelling. In 2018 verscheen de internationale publicatie over dit onderzoek bij uitgeverij Routledge, ‘Reframing criminalized resistance strategies of female slaves in the Dutch Caribbean and Suriname during the era of colonialism’ (Bijnaar, A., Lurvink, K., Joosen, K.J.). Sinds 2013 ontwikkelt en presenteert Bijnaar Gastcolleges Hedendaags Burgerschap, Slavernij en Jij (met theatervoorstelling) voor het basisonderwijs (Groepen 5, 6, 7, 8). De afgelopen drie jaar door Gemeente Amsterdam gesubsidieerd. In 2008 ontwikkelde en schreef ze voor het voortgezet onderwijs Lespakket Afrispectives. Een klein lespakket over Afrika, haar diaspora, diversiteit en identiteit. Verder ontwikkelde ze het landelijke samenwerkingsproject Musea Bekennen Kleur waar ruim 45 musea gezamenlijk in actie komen voor verduurzaming van diversiteit en inclusie in de Nederlandse erfgoedsector.

Voor meer informatie over Aspha Bijnaar zie www.educatiestudio.com, www.museabekennenkleur.nl.