Educatie

Onderwijs en lokaal erfgoed

Erfgoed is een verzamelnaam voor sporen uit het verleden die zichtbaar en tastbaar zijn in het heden. Erfgoededucatie draagt bij aan het historisch besef van identiteitsvorming, omdat het leerlingen verbindt met hun omgeving. Ook biedt het een manier om naar onze cultuur te kijken.

Stadsmuseum Tilburg biedt een serie erfgoedlessen, waarbij we kosteloos naar de scholen en andere locaties toe komen. In de klas vertellen we het verhaal van Tilburg en omliggende dorpen, vaak toegespitst op de lokale geschiedenis. Dit verhaal doen we aan de hand van stickerboeken, voorwerpen, programma's en samenwerking met externe partners. Sandra van Dam is de educatiemedewerker van Stadsmuseum Tilburg, een museum zonder openbaar gebouw.

Doorlopende leerlijn erfgoed educatie – voor groep 1 t/m groep 8

Sinds 2018 ontwikkelen we doorlopende leerlijnen voor het primair onderwijs. Aan het eind van de basisschool hebben de leerlingen vijf verschillende erfgoedthema’s over Tilburg, Berkel-Enschot, Udenhout en Biezenmortel meegekregen. We bieden onderstaande programma's aan:

• Tijd voor Torens - groep 4

Met Tijd voor Torens leren de leerlingen over herkenningspunten in de eigen buurt (Tilburg en omliggende dorpen) en over verschillende tijdsperiodes en functies van torens in verleden, heden en toekomst. Basisscholen uit de gemeente Tilburg kunnen kosteloos deelnemen aan dit programma, dat bestaat uit een educatief boekje met stickers, een voorleesverhaal over een prinses en het lied De geboorte van een toren. Het is mogelijk facultatief de workshop Torens te boeken bij onze samenwerkingspartner Vincents Tekenlokaal.

Bij het doorlopen van het boekje maken de kinderen kennis met Koning Willem II, die het Paleis (met vier korte torens) liet bouwen. Maar ze leren ook over de functie van een watertoren, een woontoren, een minaret en een uitkijktoren. Kerktorens: vroeger hadden ze een functie, maar de kerken liepen leeg en nu wordt erin gewoond (Theresia) of is er een wijkcentrum (De Poorten). Leerlingen gaan met de opdrachten in het boekje aan de slag. Ze worden uitgedaagd om zelf torens te tekenen en denken na over bijvoorbeeld dieren die in torens wonen.

Wil je als school ook meedoen? Neem dan contact op met sandra.van.dam@stadsmuseumtilburg.nl, 06-57562196 (dinsdag, woensdag en donderdag).

• Onze Vincent in de 19e eeuw - groep 5

De Tilburgse Hogere Burgerschool Koning Willem II is opgericht in de 19^e eeuw en was gevestigd in het paleis in het centrum van de stad. Van 1866 tot 1868 had de school een leerling die (na zijn dood) wereldberoemd werd: Vincent van Gogh. Het schoolprogramma Onze Vincent in de 19e eeuw behandelt een belangrijke periode in de geschiedenis van de gemeente Tilburg. Het is een periode van veel veranderingen zoals de overgang van agrarisch naar industrieel, afnemende ambacht, opkomst van openbaar vervoer en betere infrastructuur, uitvindingen, verbetering van het onderwijs, etc. In het werkboek dat bij dit schoolprogramma hoort, maken de leerlingen kennis met een heel andere gemeente Tilburg dan zoals zij die nu kennen. Hoe zagen de stad en de omliggende dorpen eruit toen Vincent hier woonde? Wat zijn de verschillen met nu? De thema’s vervoer, industrie, onderwijs, werk en kunstenaarschap met Vincent van Gogh in de hoofdrol, komen aan bod in dit werkboek.

Het schoolprogramma biedt een mix aan materialen zoals een introductieles in de klas of bij Vincents Tekenlokaal, een werkboekje met verwerkingsopdrachten en stickers en de keuze voor een buitenprogramma zoals een bezoek aan het Natuurmuseum Brabant, TextielMuseum en Vincents Tekenlokaal.

Wil je als school ook meedoen? Neem dan contact op met sandra.van.dam@stadsmuseumtilburg.nl, 06-57562196 (dinsdag, woensdag en donderdag).

• Tilburgerschap. Peerke Donders en Suriname - groep 6

Het schoolprogramma Tilburgerschap gaat over burgerschap, Suriname en kolonialisme met de Tilburger Peerke Donders in de hoofdrol. De aanleiding om het programma te ontwikkelen staat in het Wilhelminapark: het is het standbeeld van Tilburger Petrus Donders met een leprapatiënt. Petrus, beter bekend als Peerke, was een missionaris die in 1842 huis en haard verliet om de rest van zijn leven te wijden aan geloof en de zorg voor anderen. Hij kwam terecht in Suriname, dat samen met de Nederlandse Antillen een kolonie van Nederland was. In die koloniën werden de tot slaaf gemaakte mensen ingezet.

Met het schoolprogramma Tilburgerschap willen we feitelijke verhalen en maatschappelijke vraagstukken aansnijden. De school biedt een belangrijke plaats om verschillen van opvattingen veilig met elkaar te delen en te oefenen. Het schoolprogramma biedt een mix aan materialen zoals een introductieles in de klas, een werkboekje met verwerkingsopdrachten en de keuze voor een binnen- en of buitenprogramma zoals een dans- en/of muziekworkshop van Factorium Cultuurmakers of een bezoek aan Peerkes Donders Paviljoen in Tilburg Noord.
De stichtingen Comité 30 juni – 1 juli, Gedeeld Verleden, Gezamenlijke Toekomst Tilburg en Petrus Donders Tilburg en de gemeente Tilburg waren betrokken bij de ontwikkeling van het boekje.

Wil je als school ook meedoen? Neem dan contact op met sandra.van.dam@stadsmuseumtilburg.nl, 06-57562196 (dinsdag, woensdag en donderdag).

• Wij Herdenken en Vieren – groep 7 of 8

Het schoolprogramma ‘Wij Herdenken en Vieren’ gaat over de Tweede Wereldoorlog en Bevrijding in Tilburg, Berkel-Enschot, Udenhout en Biezenmortel. De generatie die de Tweede Wereldoorlog heeft meegemaakt wordt steeds kleiner. Hoe bespreek je zo’n zwaar onderwerp in de klas?

Het schoolprogramma behandelt de Tweede Wereldoorlog op lokaal, wijk- en straatniveau. Denk bijvoorbeeld aan struikelstenen, schuilkelders, oorlogsmonumenten of -graven. De introductieles en het educatieve boekje brengen de geschiedenis op deze manier dichter bij de leerlingen.

Doet een klas mee, dan ontvangen de leerlingen een stickerboek met interessante verwerkingsopdrachten. De inhoud wordt aangevuld met historische feiten, archiefmateriaal én berichten op social media. Er wordt samengewerkt met partners als Stadsgidserij Tilburg, Factorium Cultuurmakers, Bibliotheek Midden-Brabant (LocHal), Het Historiater en Veteraan in de Klas.

Wil je als school ook meedoen? Neem dan contact op met sandra.van.dam@stadsmuseumtilburg.nl, 06-57562196 (dinsdag, woensdag en donderdag) of bezoek de uitgebreide website voor meer achtergrondinformatie.

Maatwerk

Naast een doorlopende leerlijn erfgoededucatie leveren we ook maatwerk. Denk bijvoorbeeld aan themagerichte schoolprojecten of initiatieven uit de wijk. Stadsmuseum Tilburg gaat graag met iedere school of docent in gesprek, die meer wil weten over erfgoed in de eigen woon- en/of leefomgeving. Voorbeelden van maatwerkprojecten zijn onder andere, Build a house (gastlezingen voor een schoolbreed project over bouwhistorie voor Basisschool Cleijn Hasselt - 2019), Familie fotospeurtocht (Kinderboekenweek - 2020), Fotospeurtocht Vroeger en Nu (voor basisschool De Bloemmaert in de Reeshof - 2021), deelname aan Talent Event013 – 2021 met een speciaal hiervoor ontwikkelde erfgoed-wandelroute en fietsroute voor leerkrachten uit het basisonderwijs.
Omdat de Piushaven in 2023 100 jaar bestaat ontwikkelden we een speurtocht door dit gebied.