Nieuwe struikelstenen in Tilburg

Op zondag 7 april 2019 zijn er op drie locaties struikelstenen geplaatst voor Joodse Tilburgers die in de Tweede Wereldoorlog om het leven kwamen. De bijeenkomsten vonden in besloten kring plaats. Er kwamen zelfs familieleden speciaal voor deze gelegenheid naar Tilburg.

Voor Alexander Gerson, Betje Gerson-de Jonge, Louis van Leeuwen en Alexander (Lex) van Leeuwen zijn stenen gelegd voor hun huis aan de Gasthuisring 47, voorheen Gasthuisstraat 41. Er woonden hier drie generaties: Alexander en zijn vrouw Betje, dochter Henriétte met haar man Louis en hun zoon Lex. Alexander Gerson was voorlopig vrijgesteld van deportatie, evenals zijn schoonzoon Louis die lid was van de Commissie Hulp aan Vertrekkenden van de Joodsche Raad. In maart 1943 doken Alexander Gerson, Henriëtte, Louis en Lex onder bij Sjef van Bebber in de Korenbloemstraat. Alexander (75 jaar) en Louis (46 jaar) werden vermoord in Auschwitz. De 15-jarige Lex, leerling van de Rijk-hbs Koning Willem II en later van het Joodsch Lyceum in ‘s- Hertogenbosch, overleed na de bevrijding op een onbekende plaats in Midden-Europa. Henriétte overleefde Auschwitz en keerde terug naar Tilburg. Betje Gerson was al in 1941 in Tilburg overleden.

Op Tuinstraat 61 werden twee struikelstenen gelegd voor Henri Gersons en Frida Henriette Gersons-van Emden. Henri Gersons was directeur van N.V. Gersons Textielmaatschappij. Hij was voorzitter van de Joodse Gemeente te Tilburg en lid van de Joodsche Raad. Het echtpaar was daarom tijdelijk vrijgesteld van deportatie. Op 28 september 1943 werd Henri Gersons met overige leden van de Joodsche Raad Tilburg gearresteerd en gedeporteerd naar Westerbork. Hij stierf, 54 jaar oud, in het concentratiekamp Bergen-Belsen. Frida Gersons-van Embden was tot december 1940 bestuurslid van Het Groene Kruis. De bezetter bepaalde dat Joden niet langer ambtenaar mochten zijn of functionaris bij een door de overheid gesubsidieerde instelling of organisatie. In september 1943 werd Frida Henriette evenals haar man gearresteerd en gedeporteerd naar Westerbork. Zij overleed, 48 jaar oud, tijdens de doelloze rit van de zogeheten ‘verloren’ evacuatietrein vanuit Bergen-Belsen op 17 april 1945 in de buurt van Berlijn.

Bij het huis Waterhoefstraat 63, voorheen Waterhoefstraat 33, zijn vijf struikelstenen gelegd ter herinnering aan Salomon Mozes, Kaatje Mozes-Zilverberg, Roosje Salka Mozes, Martha Mozes en Horst Eichenwald. Het gezin Mozes woonde vanaf 1929 in Tilburg. Daarvoor woonden zij in Amsterdam. In juli 1941 nam de familie Mozes Horst Eichenwald als pleegkind in het gezin op. Het gezin is op 10 april 1943 naar concentratiekamp Vught gedeporteerd. Kaatje Mozes-Zilverberg (45 jaar) werd met haar dochter Roosje Mozes (15 jaar) en pleegkind Horst Eichenwald (10 jaar) op 7 juni 1943 met het zogenoemde kindertransport van Vught, via Westerbork naar Sobibor getransporteerd en daar vermoord. Ook vader Salomon (1943) werd daar een maand later om het leven gebracht. Dochter Martha (toen 18 jaar) bleef in Kamp Vught. Zij werkte er voor Philips. Later zou ze via Auschwitz in Breslau belanden, waar ze voor Telefunken werkte. Na veel omzwervingen kwam ze uiteindelijk in Zweden terecht en overleefde de oorlog. Ze keerde in 1946 naar Nederland terug. De naam van Salomon Mozes staat ook op de NS-plaquette die onlangs in de LocHal werd onthuld. Mozes was verbandmeester bij Den Atelier.

Wies en Fleur (stagiaires van Stadsmuseum Tilburg) liepen met de Struikelstenen-app naar verschillende plekken.

In Tilburg liggen nu 39 struikelstenen. Deze zijn in de periode tussen 2010 en 2019 geplaatst. Er is een digitale wandelroute langs de struikelstenen. Download daarvoor via Google Play de app ‘Struikelstenen in Tilburg’.
In het TijdLab / LocHal is tot en met 6 mei 2019 een expositie te zien over de struikelstenen. Stadsgidserij Tilburg biedt begeleide wandeltochten aan.