Vrouwenportretten in Stadscollectie Tilburg

8 maart 2018 Internationale Vrouwendag. De Tilburger Stefan Aarts pleit voor een straatnaamvermelding van Riek Flipse, een van de vele vrouwen waaraan Tilburg veel te danken heeft. Al eerder kreeg stadsgenote Miet van Puijenbroek een standbeeld onder andere vanwege haar inspanningen om het TextielMuseum in de Goirkestraat een volwaardige plek te geven. Iconisch voor de stad is Coba Pulskens, dé verzetsheldin tijdens de Tweede Wereldoorlog. Daarnaast kennen we uiteraard de 12-jarige Marietje Kessels.

In hoeverre er Tilburgse vrouwen vertegenwoordigd zijn in straatnamen of collecties is nog weinig onderzocht. Laat we eens bezien hoe de dames vertegenwoordigd zijn in de stadscollectie van de gemeente Tilburg.

De stadscollectie is verdeeld in diverse thema's zoals verenigingsleven, gemeente en bestuur en Willem II. Naast Anna Paulowna in laatstgenoemde collectie, kunnen we alleen nog maar afbeeldingen van vrouwen vinden in de serie portretten. Het zijn er slechts enkele:

1. M.M.A. van der Voort (1796-1875). Echtgenote van J.N. Diepen. Het portret hangt in het Paleis-Raadhuis.
2. L.C.M. van den Bogaert, 1870-1952. Echtgenote van J.E. van Vollenhoven.
3. M.E. de Groot, 1768-1814. Geen relatie met Tilburg, maar in de collectie vanwege de schilder Adriaan de Lelie.
4. Maria van der Leij, 1784-1844. De geportretteerde heeft eveneens geen relatie met Tilburg maar behoort tot een legaat van Jacobus van Vollenhoven die zijn collectie aan de stad Tilburg naliet in 1958.
5. Maria van Overzee, 1739-1820. Collectie Van Vollenhoven.
6. Agnes Nieuhof. Collectie Van Vollenhoven.
7. Henriëtte van Maanen (1833-1927). Collectie Van Vollenhoven.
8. Johanna van Spaendonck (1862-1902) Echtgenote van Joseph Houben, firmant van C & J Houben, een lakenververij in Tilburg.
9. Dorothea van der Woude (1870-1951)
10. Maria Verbunt-Baesten (1755-1820)
11. Maria Theresia Baesten (1760-1836)
12. Arnolda F.J. Baesten (1762-1833)
13. Maria J.E. Baesten (1765-1843)
14. Godefrida L. Baesten (1768-1833).

Weinig bekende namen aldus, én daterend van de achttiende en negentiende eeuw.

Laat ons nu echter niet in de gordijnen klimmen omdat dé vrouwen van Tilburg onderbelicht zijn. Dit gering aantal portretten geeft immers wel een tijdsbeeld en weerspiegelt hoe er in het verleden gedacht werd over verzamelen van collecties. Daarbij zijn er waarschijnlijk in de loop der tijd veel meer vrouwen geportretteerd, maar niet in de stadscollectie beland. Voorts zijn er uiteraard tekeningen en foto's gemaakt, die zich of in privécollecties bevinden of in die van bijvoorbeeld de Brabant Collectie. Daarnaast zijn er uiteraard een flink aantal publicaties over Tilburgse vrouwen, zoals blijkt uit de bibliotheekcollectie van Regionaal Archief Tilburg.

Toch zijn we blij met het initiatief van Stefan van Aarle die ijvert voor een straatnaam voor Riek Flipse. Het zet ons weer even op scherp om te bezien hoe het gesteld is met de verbeelde representatie van vrouwen in het Tilburgse erfgoed. Voor wat betreft de portretten in de stadscollectie is dat bijzonder weinig.