Educatief MBO-programma (Post)koloniaal verleden

Jong talent onderzoekt koloniale erfenissen

In het TijdLab is tot en met eind januari 2026 een expositie te zien over het (post)koloniale verleden van Tilburg. Op een beeldscherm zie je fragmenten uit theatervoorstellingen die mbo-studenten maakten op basis van onderzoek naar hun eigen familiegeschiedenis.

Tijdens het educatietraject – onderdeel van het publieksprogramma (Post)koloniaal verleden Tilburg – gingen mbo-studenten van verschillende creatieve opleidingen van onderwijsinstelling Yonder aan de slag met Glenda Pattipeilohy van Beyond Walls. Samen zochten zij naar persoonlijke objecten en verhalen die verbonden zijn met het (post)koloniale verleden. In open en nieuwsgierige gesprekken onderzochten de studenten de betekenis van tastbaar erfgoed en de doorwerking van kolonialisme in de hedendaagse samenleving. De opdracht die zij kregen was helder: onderzoek hoe jouw familiegeschiedenis, direct of indirect, verbonden is met het koloniale verleden.

Een belangrijk onderdeel van deze zoektocht was het verdiepen in postkolonialisme: hoe het koloniale verleden nog steeds invloed heeft op cultuur, identiteit en machtsverhoudingen vandaag. Tegelijkertijd gingen studenten thuis op onderzoek uit. Ze interviewden familieleden over herinneringen, afkomst en migratie, en onderzochten waar zij zelf sporen van kolonialisme of machtsstructuren terugzagen. Waren er momenten van trots, pijn, discriminatie of juist culturele vermenging? En hoe beïnvloedt dit hun blik op thema’s als identiteit, gelijkwaardigheid en respect?

De resultaten waren rijk en divers. Studenten namen muntjes mee uit de voormalige Nederlandse Antillen, een wijnfles die iets vertelde over hun naam, familiewapens, rozenkransen vanwege het geloof in de familie, foto’s uit voormalig Nederlands-Indië en zelfs documenten en brieven uit de 16e eeuw. Soms bleek dat verhalen binnen families waren stilgevallen en juist dat wakkerde de nieuwsgierigheid verder aan.

Tijdens één van de gastlessen  gingen de theaterstudenten aan de slag met een workshop storytelling, onder begeleiding van spoken word-artiest Linda N’Shiya en acteur Silvan Vasilda. Geïnspireerd door de meegebrachte objecten en alle verhalen die zij tijdens de les hebben gedeeld, ontwikkelden zij eigen performances. Dat resulteerde in vijf krachtige presentaties over thema’s als familienamen, bewustwording, fictieve brieven die reisden tussen onder andere Groningen, Ghana, West-Papua, Celebes, Zuid-Afrika en Tilburg, en verhalen over verboden liefdes in het voormalig Nederlands-Indië. Alle performances  lieten op indrukwekkende wijze zien hoe het koloniale verleden doorwerkt in het heden én wat de studenten in dit traject hebben geleerd.

Tijdens het traject waren er ook jurymomenten. Samen met Petra Robben van Stadsmuseum Tilburg, Janneke Sträter van gemeente Tilburg en de twee gastdocenten werd de jury gevormd. Daarnaast kozen de studenten ook zelf hun favoriete performance. De twee stukken met de meeste stemmen kregen een plek in het programma van de slotbijeenkomst Tilburg aan Zet: van (H)erkenning naar Herstel op 13 november.

Deze optredens maakten diepe indruk. Zo openden zeven studenten de avond met een performance over de vele vragen die leven rondom hun familieverleden. Een van hen verwoordde het later op de avond treffend: “We wisten eigenlijk helemaal niet zoveel over onze families en waar het allemaal vandaan kwam.” De tweede performance richtte zich op kwetsende woorden, de Jodenvervolging, schaamte, slavernij, kolonialisme en excuses. Een krachtige passage klonk: “Sorry dat door assimilatie sommige mensen niet weten wie hun voorouders zijn. Sorry."

Aan het einde van de avond prees Davida de Hond, directeur van Stadsmuseum Tilburg, de moed van de studenten. Ze benadrukte hoe waardevol het is dat jongeren ook met verhalen werken die niet direct van henzelf zijn: “Door aandacht te geven aan verhalen die misschien niet meteen als de onze voelen, maar voor een ander juist heel dichtbij zijn, kunnen we dichter naar elkaar toe groeien. De jij en de ander, en wie is dan de wij daarin?”

In 2024 is het koloniale verleden van Tilburg onderzocht om inwoners meer inzicht te geven in de rol die de stad speelde. Het onderzoek is afgerond en de resultaten zijn gepubliceerd. Deze delen we via een publieksprogramma met wandelingen, dialogen en educatie, georganiseerd door Gemeente Tilburg, Stadsmuseum Tilburg, de Bibliotheek LocHal en Beyond Walls, samen met inwoners. Lees hier meer over alle activiteiten die in 2025 hebben plaatsgevonden.