Verhalen van de straat – het Smidspad

Het Smidspad, het smalle straatje dat Wilhelminapark en Goirkestraat verbindt, staat de komende weken centraal in een raamexpositie bij bewoners van het Smidspad. Stadsmuseum Tilburg vroeg bewoners van het Smidspad om hun raam of etalage beschikbaar te stellen, om daarin gezamenlijk het erfgoed en identiteit van de straat met elkaar te delen en passanten te informeren over de geschiedenis van het Smidspad.

Voor het verhaal en de beleving van het Smidspad, loop je door de straat en lees je onder andere over de eerste plattegronden uit de achttiende en begin negentiende eeuw, toen de smalle doorgangsweg bebouwd was met enkele huizen en werkplaatsen. In 1881 krijgt de ‘straat’ de benaming Smidspad, waarschijnlijk vanwege een aantal smederijen, benadrukt door de grote smederij op de kop aan de Goirkestraat. Tot aan de jaren twintig van de vorige eeuw was het Smidspad een smal paadje tussen de huizen die aan weerskanten dicht op elkaar waren gebouwd.

Als je dan de gevels van het Smidspad bekijkt, zie je nog etalages, ornamenten en decoraties die hun oorsprong vinden vanaf de jaren tien en twintig van de vorige eeuw. Eigenaren vroegen vergunningen aan om hun woonhuizen en bedrijven tot winkels om te bouwen. Het Smidspad werd een levendige winkelstraat en floreerde tot aan de jaren zestig en zeventig als hèt winkelcentrum van Tilburg-Oud-Noord. Toen er onder andere winkelcentra verschenen in Tilburg-West en Tilburg-Noord - respectievelijk de Westermarkt en het Wagnerplein - én de Heuvelstraat meer aantrekkingskracht kreeg, liep het Smidspad leeg. Winkeliers en ondernemers zochten andere locaties, sloten aan bij de beter bezochte winkelcentra met ruimere parkeermogelijkheden of vestigden zich op bedrijventerreinen buiten de ringbanen.

Het Smidspad veranderde van karakter. Zo zagen huiseigenaren mogelijkheden om het toenemend aantal studenten te vestigen in kamers, appartementen en volledige panden. Ook huisvesting van migranten en nieuwe nationaliteiten werden bronnen van inkomsten. Dat gold echter ook voor de ‘nieuwkomers’ die in hun nieuwe bestemming zochten naar werk en inkomen. Zo begonnen onder andere Turkse en Chinese ondernemers een café of een restaurant. Ondanks deze nieuwe bestemmingen wordt gezegd dat het Smidspad vanaf de jaren zestig in het slop raakte, onder andere vanwege toenemende leegstaande winkels en horecabedrijven met geblindeerde ramen. De conclusie was dat horeca en bijbehorende geluidsoverlast niet pasten bij het smalle Smidspad.

Vandaag de dag heeft het Smidspad dan ook alleen maar een woonfunctie, met uitzondering van Stichting Milli Görüş, een verengingslokaal voor Turkse ouderen en jongeren op Smidspad 6. Het Smidspad is nu een belangrijke route in de Gebiedsagenda Museumkwartier, opgesteld door gemeente Tilburg in nauwe samenwerking met het TextielMuseum en De Pont museum. Een van de punten in de agenda is het aangenamer maken van routes in het gebied voor wandelaars, bijvoorbeeld door meer aandacht te geven aan groen, erfgoed en cultuur. Een eerste aanzet daartoe is de raamexpositie die Stadsmuseum Tilburg ontwikkelde in samenspraak met een aantal bewoners. Deze is vanaf 10 september te zien tot en met 22 oktober 2023. 

In de stadscollectie bevinden zich nauwelijks voorwerpen die herinneren aan het Smidpsad. Wel zijn er een aantal verhalen te lezen op het Geheugen van Tilburg. Heb jij een voorwerp of een verhaal over deze straat? Neem dan contact op met Stadsmuseum Tilburg.